COLUMN Wees onverschilliger

Wat is er aan de hand? Het dorp kent twee bakkerijen die elkaar qua ligging niet in de weg zitten. Zeg maar links en rechts van het centrum. Onlangs is er naast één van de bakkerijen een winkelpand leeggekomen.

Laren staat bekend als een modedorp, dus de verwachting was dat er weer een modewinkel zou verschijnen. Modewinkels hebben blijkbaar voor elkaar een aantrekkende werking. Tegens ieders verwachting in heeft de bakkerij van de andere kant van het dorp besloten ook naast de collega-bakker een winkel te openen.

In ieder geval een deel van de dorpsbewoners (en omliggende dorpen) trekt zich nu het lot van de “aangevallen” bakkerij aan. Zo wordt dit blijkbaar ervaren. De wethouder die dit soort zaken in zijn portefeuille heeft laat zich ook negatief uit over de gang van zaken.

Als je dit gebeuren van een afstand bekijkt, dan constateer je een aantal aspecten. Er is blijkbaar empathie voor de aangevallen bakker. Bewoners spreken zich openlijk uit over wat zij er van vinden. Er ontstaan spontaan protestaankopen bij de slachtoffer-bakker.

Nu vraag ik mij af waar dit gevoel vandaan komt. Als ik het vergelijk met webwinkels dan zitten die maar een muisklik van elkaar. Je blijft bij wijze van spreken als consument in je stoel zitten. Bij de meubelwinkel gaan wij ons een goed oriënteren op een nieuwe stoel.

Als wij er uit zijn dan gaan wij naar huis en zoeken dan de goedkoopste aanbieder. Zelfs als de stoel daarvoor uit Duitsland moet komen, dan gaan wij ervoor. Geen enkele empathie voor de fysieke winkel die wij bezocht hebben.

Onlangs is er een boek verschenen van de filosoof Ignaas Devisch met als titel ‘Het Empathisch teveel’. Waarom zouden wij empathie nastreven? Ze vereist een goede inborst en draagkracht die we niet hebben, zegt filosoof Ignaas Devisch. Hij pleit voor onverschilligheid.

Waar staat nu de verontwaardiging over de immoreel handelende bakker. Zoals de Franse filosoof Jean-François Mattéi schrijft: zolang verontwaardiging verbonden is met het idee van rechtvaardigheid, heeft zij een morele betekenis. Als er van die verbinding geen sprake is, krijgt zij al snel een onsmakelijk kantje. Als je verontwaardigd bent, richt je je blik volledig naar buiten om de onvolkomenheid van anderen te registreren en van beschuldigend commentaar te voorzien.

Anders gezegd, verontwaardiging verschaft ons het gevoel aan de juiste kant van de moraal te staan. Maar als de wereld slechts bestaat uit mensen die zich verontwaardigen over het gedrag van anderen, wie zijn dan die anderen?

Devisch roept de bewoners van Laren op om onverschilliger te zijn. Hoe doen zij dat dan als zij al zo onverschillig zijn bij het webwinkelen, Zij hebben toch een slachtoffer nodig om in de behoefte van empathie te voorzien. Dan is er wel een verbinding nodig tussen verontwaardiging en rechtvaardigheid.

Daar weet de wethouder het antwoord wel op. Toch?

Martin Noordzij